Stress – en dan met name langdurige stress – is een van de grootste boosdoeners als het om hartkloppingen gaat. Natuurlijk, veel mensen hebben zelfs onder de hoogste druk nergens last van. Maar er zijn ook mensen die al bij de eerste tekenen van spanning een onrustig hart krijgen. En weer anderen krijgen hartkloppingen als de stress chronisch is geworden.
Wat is stress eigenlijk?
Feitelijk heeft het woord drie betekenissen:
- Stress als (externe) prikkel
- Stress als interactie tussen de prikkel en jouw beoordeling
- Stress als biologische en fysiologische reactie in je lijf (in het Engels: ‘strain’ – overbelasting)
In de volksmond is stress een overkoepelende term voor allerlei vormen van onrust en meestal heeft het een negatieve bijklank. Maar is dat wel helemaal terecht?
Er zijn twee soorten stress
Distress – stress die gepaard gaat met negatieve gevoelens en een verstoring van de lichamelijke toestand. Stress die je leven zwaar(der) maakt.
Eustress – stress die positieve gevoelens oproept of een toestand van gezondheid bewerkstelligt. Stress die nodig is om te overleven. Net even sneller over te steken als er een auto aankomt. Het zetje dat je nodig hebt om ’s morgens je bed uit te stappen. ‘Gezonde stress’ als het ware.
Een leven zonder stress?
Je hebt stress nodig. Huh? Ja, je hebt stress nodig. Dat wil zeggen: je hebt prikkels nodig, zowel positieve als negatieve. Positieve prikkels oftewel eustress om goed te functioneren en presteren. Negatieve prikkels oftewel distress om te leren, om te groeien. Een leven zonder prikkels is ondenkbaar en eigenlijk ook niet wenselijk. Het zit ‘m dan ook niet zozeer in de stress; het zit ‘m in hoe je ermee omgaat. Het gaat erom dat je zorgt voor een goede balans tussen inspanning en ontspanning, tussen stress en herstel. Belasting en belastbaarheid in evenwicht; je systeem (lijf, hoofd en psyche) is daar constant naar op zoek.
Je systeem zoekt constant naar de juiste balans
Er gebeurt van alles in je lijf bij stress
Bij acute stress zoals hevige schrik of angst, en ook bij bv. een heel spannend sollicitatiegesprek of examen, bereidt je systeem zich fysiek en psychisch voor om zo goed mogelijk op het ‘gevaar’ te kunnen reageren. De ultieme stressreactie is fight, flight or freeze oftewel: vechten, vluchten of bevriezen. Een oerinstinct dat levensreddend kan zijn in echt gevaarlijke situaties, maar óók getriggerd wordt als het gevaar alleen in je hoofd bestaat. Er wordt een hele reeks fysiologische en psychologische reacties in gang gezet. Dit gebeurt overigens ook bij mildere stress en ‘gewone’ (in)spanning maar dan geleidelijker en/of in mindere mate – je systeem reageert evenredig.
In reactie op externe of interne prikkels trapt het sympathische deel van je onwillekeurige zenuwstelsel flink op het gaspedaal. De bijnieren (vanuit het bijniermerg) ondersteunen het sympathische zenuwstelsel door de productie van de actie-hormonen adrenaline en noradrenaline op te voeren. Je bloedsuikerspiegel, hartritme en hartslagkracht, bloeddruk en spierspanning gaan daardoor omhoog. Je ademritme versnelt en/of verdiept. Je pupillen verwijden – om zoveel mogelijk te (over)zien – en er gaat veel bloed naar je spieren om de benodigde energie aan te voeren. Het parasympathische deel van je zenuwstelsel (de rem) en je spijsvertering staan juist op een laag pitje. Net als de herstelprocessen. Alles ten behoeve van de actie die geleverd moet worden.
Wanneer de spanning langer duurt komt het stresshormoon cortisol (ook een product van de bijnieren) de boel ondersteunen. Cortisol zorgt er onder andere voor dat je de inspanning of prikkels langer kunt volhouden; het verhoogt de stressbestendigheid. Deze verhoogde spanning heb je op dat moment nodig en je systeem kan dat normaal gesproken prima aan.
Overspanning moet je niet onderschatten
Als deze situatie te lang aanhoudt en chronisch wordt, ontstaan er problemen. Het sympathische zenuwstelsel draait overuren en het parasympathische zenuwstelsel blijft juist inactief. De natuurlijke rem die normaal gesproken zorgt voor het afbouwen van activiteit en voor rust, staat dus lange tijd buiten spel. Natuurlijke herstelprocessen komen niet meer goed uit de verf. Je spijsvertering heeft het zwaar, wat klachten in de maag- en darmstreek kan geven.
De langdurige afgifte van de actie- en stresshormonen heeft negatieve effecten: het kan schade toebrengen aan je cellen, je afweersysteem onderdrukken, ontstekingsreacties uitlokken, je bloeddruk verhogen en hartritmestoornissen (aritmie) veroorzaken.
Je pleegt roofbouw op jezelf. Er ontstaat er een voedingsbodem voor allerlei klachten:
- Gejaagdheid
- Onrust en angst
- Hoge of snelle adem
- Hoge hartslag in rust
- Hartkloppingen
- Paniekaanvallen
- HVS (hyperventilatiesyndroom)
- Slapeloosheid
- Depressiviteit
- Vermoeidheid
- Hoofdpijn
- Spier- en/of gewrichtspijn (ontstekingsreacties)
- Maag-darmklachten
- Andere pijntjes
- Het gevoel dat er een strakke band om je hoofd zit
- ‘In cirkeltjes’ piekeren
- Lichtgeraakt (kort lontje)
- Het gevoel geleefd te worden
- Minder weerbaar in stressvolle situaties…
Eerst fluistert je lijf
en als je dit negeert gaat het schreeuwen
Allemaal protestsignalen waarmee je systeem aangeeft dat het geen balans meer kan vinden. Eerst bescheiden, maar hoe langer je de signalen negeert, hoe sterker ze worden.
Hoeveel kun jij er aanvinken? Ga zo door en je bent op weg naar een burn-out.
Tijd voor stressreductie
Hartkloppingen zijn heel vaak niet een ziekte op zich, maar een uiting van overbelasting op fysiek, mentaal en/of emotioneel gebied. Meestal in gezelschap van één of meer andere klachten uit dit lijstje. Als je van je hartkloppingen af wilt zul je op zoek moeten naar de disbalans in je lijf en je leven. Waar stroomt het en waar hapert het, wat voelt goed en wat niet, wat valt je zwaar en wat zet je daar tegenover om te herstellen en bij te tanken.
In je zoektocht ga je in gesprek met jezelf. Rust, stilte en ruimte zijn hiervoor essentieel – in overvloed te vinden in de natuur. Ga lekker naar buiten, maak regelmatig een flinke wandeling of pak de fiets voor een heerlijke tocht. Ontspanning door inspanning. Uit je hoofd in je lijf. Je zult merken dat je langzaamaan ontstrest. Tien tegen één dat er antwoorden en inzichten bij je opborrelen en dat je ‘ineens’ weet wat je te doen staat.
Leuke bijvangst: je conditie vaart er wel bij en meestal je weegschaal ook 😉
Je hoeft het niet alleen te doen
Het is heel goed mogelijk dat je zó vast zit in je hoge spanningsniveau – en zó gewend bent altijd ‘aan’ te staan – dat een rustige, stille situatie heel ongemakkelijk voor je is. Je loopt hard tegen jezelf aan, óf je kunt jezelf helemaal niet meer vinden. Totaal uit verbinding, alles één grote blinde vlek.
Als je zelf ergens middenin zit en daarbij moeilijk kunt ontspannen, is het lastig om overzicht te krijgen. Dan kan een beetje hulp heel welkom zijn.
*****
Wil je meer info? Stuur een bericht via dit formulier, dan neem ik contact met je op.
Wil je ervaringen delen? Meld je aan voor de besloten FB-pagina Liefvrouwenhart
Wil je aan de slag? Kijk bij de activiteiten