Als je door één of meerdere stoorzenders al gevoelig bent voor hartkloppingen, kunnen emoties dat nog eens flink versterken.
Van negatieve emoties zoals heftige woede of angst kunnen we ons wel voorstellen dat dit aanjagers van hartkloppingen kunnen zijn. Maar wist je dat ook positieve emoties zoals intense blijdschap, opgetogenheid, opwinding, enz. je hart flink op hol kunnen laten slaan?
Euforie, prikkels en adrenaline
Ik herinner me een avond, inmiddels alweer jaren geleden, waarop ik met mijn (volwassen) gezin iets te vieren had. Alleen al het ‘samen-iets-leuks-doen’ bracht mij in een euforie die mijn hart zoveel (positieve!) spanning en prikkels bezorgde dat het constant oversloeg. Na een heerlijk diner gingen we naar het theater voor een spectaculaire muziekshow. Veel bekende opzwepende nummers, in van die sterke ritmes waarbij je niet stil kunt blijven zitten. De prikkels en bijbehorende adrenaline gierden door mijn hele systeem. Mijn hart kon nauwelijks nog ritme vinden.
Nu ik hierop terugkijk weet ik dat ik in die periode van mijn leven te maken had met meerdere stoorzenders (overgang, hyperprikkelbaarheid, herstellende van een angststoornis – om er maar een paar te noemen). Die hadden samen al een vruchtbare bodem gelegd voor het heel makkelijk laten ontstaan van hartkloppingen. De sterke emoties van die avond hoefden mijn systeem maar een heel klein zetje te geven om mijn hart ‘op tilt’ te brengen.
Ook nu gebeurt het nog regelmatig dat mijn hart direct met één of meerdere overslagen reageert op iets wat me – negatief of positief – aangrijpt. Maar ik begrijp nu beter dat het een signaal is van mijn hart en dat het me informatie geeft. Het voert me niet meer mee in de negatieve spiraal van schrik – angst – paniek.
Subjectief en ongrijpbaar
Emoties kunnen je overweldigen en zijn sterker dan het verstand. Emoties zijn subjectief; het is de meest individuele vorm van beleving. Het maakt dat wij mens zijn en geen machine. Emoties en gevoelens geven kleur en diepgang aan je leven en bepalen wat belangrijk is. Ze geven betekenis aan je waarnemingen, gedachten en activiteiten.
De menselijke emoties zijn ongrijpbaar; ons diepste zelf lijkt voorlopig door de wetenschap niet ontrafeld te kunnen worden.
Emoties, gevoelens en gemoed
De woorden emotie en gevoel(ens) worden vaak door elkaar gebruikt. Ten onrechte, want ze hebben niet helemaal dezelfde betekenis.
Emoties zijn directe, korte en vaak intense ‘piekachtige’ reactiepatronen op prikkels uit de omgeving of uit jezelf. Een gevoel of gevoelens zijn ‘breder’, rustiger, langduriger. Meer een gemoedstoestand. Zowel emoties als gevoelens bepalen in sterke mate ons gedrag.
Basisemoties
In de psychologie heb je ‘de vier Bs’: Bang, Boos, Blij, Bedroefd. Oftewel: angst, woede, vreugde, verdriet. Drie negatief en één positief. Voor mezelf voeg ik er altijd nog een vijfde ‘B’ aan toe: Balen – maar dat is een samengestelde emotie.
De vier B’s worden de basisemoties genoemd. Je wordt ermee geboren. Sommige psychologen spreken liever van zes basisemoties en voegen verbazing en afschuw toe. Deze twee ontwikkelen zich ná de geboorte.
Nog weer een andere groep psychologen houdt het op zeven basisemoties: het eerder genoemde rijtje plus minachting, waaronder schaamte en schuld vallen. Minachting is er pas als we zelfbewustzijn hebben ontwikkeld en hangt samen met ‘goed-en-fout-denken’. Daarom is het volgens sommigen niet echt een basisemotie.
Emoties worden steeds uitgebreider beschreven en ingedeeld; tegenwoordig wordt er vaak gewerkt met 8 emotiegroepen. Maar eigenlijk is het opstellen van een definitieve lijst (basis)emoties niet mogelijk omdat er geen algemeen geaccepteerde richtlijnen zijn. Dit komt o.a. doordat het begrip emotie onvoldoende is afgebakend.
De zes basisemoties angst, woede, vreugde, verdriet, verbazing en afschuw zijn gekoppeld aan gezichtsuitdrukkingen waarmee je de emoties kunt uiten. Uit onderzoek blijkt dat expressies in essentie in alle culturen gelijk zijn. Dit geeft een belangrijke indicatie voor de universaliteit van de menselijke emoties.
Negatieve en positieve emoties?
De kwalificatie negatief of positief is eigenlijk niet belangrijk; alle emoties zijn gewoon energie. Het als negatief of positief beoordelen komt volgens Bergsma (in het boek ‘Emoties en kwaliteit van bestaan’) voort uit de ‘oorspronkelijke’ beschrijving:
“Emoties hebben een duidelijke functie: ze sporen je aan je belangen en kwaliteit van je bestaan te verdedigen. Wanneer je gevoel zegt dat het goed is zo, dan probeer je de situatie te handhaven. Een gevoel dat zegt dat er iets niet klopt, doet de neiging ontstaan iets te willen veranderen.”
Het limbische systeem
Emoties zetelen in je limbische systeem, dat behoort tot de lagere delen van je hersenen. Het limbische systeem is één van de autonome stelsels dat – buiten je wil om – invloed heeft op je hartactiviteit, naast het onwillekeurige zenuwstelsel, het hormoonstelsel en het ademhalingsstelsel. De adem is overigens het enige autonome stelsel waar je wél met je wil invloed op kunt uitoefenen.
De lagere delen van je hersenen worden ook wel het zoogdierenbrein genoemd omdat de delen en functies van deze hersenstructuur voor alle zoogdieren in essentie gelijk zijn. Al hebben wij als mens wel veel meer mogelijkheden om de emotionele reacties aan de hand van opgeslagen kennis bij te sturen.
Onder invloed van dit limbische systeem ontstaan je emoties: gevoel van harmonie, plezier, woede, agressie, onrust en angst, seksuele gevoelens, gevoel van schuld, van beloning en straf. Wanneer de activiteit van het limbische systeem verandert – bv. door iets dat je waarneemt of door gedachten – komen er andere gevoelens op en ga je je anders gedragen. Je anders gedragen gaat meestal gepaard met veranderingen in je lichaam. Met name veranderingen in de vegetatieve (= buiten je wil om) organen. Voorbeelden zijn: verhoogde traanproductie bij hard lachen, verhoogde hartactiviteit* bij woede of angst, sterk verminderde doorbloeding bij schrikken, verhoogde zweetproductie bij stress.
* Verhoogde hartactiviteit kan – als je er gevoelig voor bent – omslaan in hartkloppingen.
Wat kun je doen?
Realiseer je om te beginnen dat emoties niet ‘in hun eentje’ bij machte zijn om jouw hart aan te jagen tot hartkloppingen. Meestal hebben andere stoorzenders al een stevige voedingsbodem voor innerlijke onrust en hartkloppingen gelegd. Je emoties hoeven alleen maar een klein duwtje te geven; de andere stoorzenders hebben het voorwerk al gedaan.
Kijk dus goed naar de totale context van je hartkloppingen: je leefstijl, je spanningsniveau, je energiehuishouding, het wel of niet goed in contact staan met jezelf, je omgeving en het grotere geheel, enz.
Dat is wat je voor de langere termijn kunt doen.
Misschien heb je NU wat aan deze tips
Als je nu – op dit moment – hartkloppingen voelt en als emoties daarbij een rol spelen, kun je proberen met rustige ademoefeningen je brein en je lijf het signaal te geven dat alles oké is, dat het niet in de hoogste staat van paraatheid hoeft te blijven en dat het mag kalmeren. Leid je brein af met bv. mindfulness-oefeningen, zodat de gedachten-emotie-carrousel stopt en je limbische systeem minder actief wordt en stopt met je hart zo op te jagen.
Op de pagina Angst en paniek staan wat tips uit de praktijk uitgewerkt. Je voelt je misschien niet per se angstig (of bent je daarvan niet bewust), maar de kans is groot dat er toch raakvlakken zijn. Dus wellicht helpt het je op het moment dat je iets aan je spanningsniveau wilt doen om je hart rustiger te laten worden.
Bron: Anatomie en fysiologie – W.M. Mandigers, A.Th. van Straaten-Huygen
Bron: Emoties en kwaliteit van bestaan – Ad Bergsma
*****
Wil je meer info? Stuur een bericht via dit formulier, dan neem ik contact met je op.
Wil je ervaringen delen? Meld je aan voor de besloten FB-pagina Liefvrouwenhart
Wil je aan de slag? Kijk bij de activiteiten